11. Sınıf Türk Edebiyatı ServetiFünun Edebiyatı Öğretici Metinler – Test Çöz

Sabaha karşı Plevne civarından geçiyorduk. Plevne Ovası’nı görmek, arz üzerinde hakir bir mezarı bile kalmayan zavallı babamın ruhunu biraz teneffüs etmek istiyordum. Eyvah! Yüksek ve zengin ekinleri okşayan gece rüzgârı -madde ve hakikat gibi insafsız- dedi ki: “Babanın kanını emen bu toprak şimdi babanın cisim ve ruhundan yabancı açıklara sünbüle-i gıda hazırlıyor.” Şimdi ufk-ı şarkî kızarıyor, kızarıyordu. Osmanlı bayrağı gibi al, kan gibi al olmuştu: Bir ruh-ı şehid için bu ufk-ı sabah ne güzel kefendi: Baba, seni bu ağustos ayının son seherinde Plevne ufkunun bu geniş, kanlı mendili içinde kokladım.

Bu metnin türü aşağıdakilerden hangisidir?

Servetifünun Edebiyatı’na ne kusurlar bulunuyordu? İlk itiraz bu eserlerin anlaşılamaması idi. Dikkat olununca bu “anlaşılmamak” tabirinin iki mevkide icmal olunduğu (toplandığı) görülüyordu. Ya bir mana istihrak edilememek ya bir zevk alınmamak kasdolunuyordu. Evet, bu itirazın iki ciheti de haklıdır. Servetifünun Edebiyatı’nı anlamayan ve ondan bir zevk almayan vardır. Fakat bu böyle bir kaziyye (hüküm) ki eski ve de sabittir. Çünkü anlayan ve zevk alan da vardır.

Bu parçadan hareketle Servetifünun Dönemi tenkit yazılarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

Servetifünun Dönemi’nde dergi türü daha çok gelişme göstermiş, gazete türü gerilemişti. Çünkü dönemin siyasi ortamı gazete için müsait değildi. Dergilerde ise sosyal ve siyasi konular değil, sanatsal konular ele alı- nıyordu. Dergiler toplumun edebiyata bakış açısını de- ğiştirmek istiyordu. Edebiyatı sosyal fayda ilkesine göre değil, estetik bir varlık olarak ele almışlardı. Dergileri, kendilerine yöneltilen eleştirileri yanıtlamak edebiyatla ilgili görüşlerini açıklamak, Batı edebiyatını yorumlamak için kullanmışlardı. Arapça ve Farsça tamlamalarla yüklü bir dil kullanılmıştı.

Bu parçadan hareketle Servetifünun dergiciliğindeki öğretici metinlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

Servetifünun sanatçıları ve bunların yazdığı eserlerde Abdülhamit döneminin izleri görülür. Bu dönemde sanatçıların Meşrutiyet ve Batı dünyasına açılmayla ilgili tüm umutları kurumuş, uzun süren baskı ve sansür uygulamaları bu dönem sanatçılarında derin yaralar oluş- turmuştur. Böyle bir mutsuzluğun ve yalnızlığın yaşandığı ortamda da sanatçılar toplumsal konulardan uzak durmayı tercih etmişlerdir. Kuşku yaratacak hiçbir eyleme kalkışmamışlar, yeteneklerini sakıncası olmayan, zararsız bir edebiyat oluşturmak için kullanmışlardır.

Bu paragrafın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?

Servetifünun’da “sahir, zahir, fair” gibi namlarla bazı manzumecikler neşreden nev hevesler de şairliğe oldukça istidad gösteriyorlar. Hayfa ki inhimak-i teceddütle yazdıkları şiir değil, oyuncak oluyor. Onlara şimdiye kadar kimse bir itiraz etmemiş hatta eserlerine daima asar-ı deha namı verile gelmiştir. Bir kere “yeni” denilen ve manalı manasız, lüzumlu lüzumsuz birkaç kelime veya terkip yazmakla husulüne kanaat olunan tavr-ı beyan edildi mi yazılan şiir mutlaka güzel, mutlaka pek güzel addolunuyor. İşte bu böyle kabul olunmuş, tekerrür etmiş bir meslek. Art Poetigue (Şiir Sanatı) unvanlı eser-i mefhurunda “Boileau” ne diyor:” Asarınızı tenkitten çekinmez udeba (edebiyatçılar) bulunuz, bunlar yazdığınız şeylerin samimi dostları, hatalarınızın gavur düşmanları olsunlar.

Ali Ekrem Bolayır’ın “Şiirimiz” başlıklı yazısından alı- nan bu metinle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

- Dönemin siyasi şartlarının etkisiyle toplumsal konular bırakılarak bireysel konular işlenmiştir. - Divan edebiyatı gelenekleri yıkılarak Fransız edebiyatı örnek alınmıştır.

Yukarıda özellikleri verilen dönem aşağıdakilerden hangisidir?

Tıkıştığımız arabada Veliaht Reşat Efendi’nin en büyük oğlu varmış. Reşat Efendi’ye, onun şehzade ve belki adamlarına rastlamak, onlarla selamlaşmak! Onlarla yan yana gelmenin ne demek olduğu konusunda uzun uzun bilgi veren ve o gün beni aşırı bir kuruntuyla konuştuğu sanısına düşüren Saffet-i Ziya ancak benimle eve girdikten ve bir kahve içtikten sonra yatışabildi. Ben zaten İstanbul’u kuşatmış tehlike ağı içinde, Reşat Efendi tehlikesinin ne önemli bir düğüm olduğuna iliş- kin pek çok şey dinlemiştim. Saffeti Ziya’nın kattığı bilgilerle bu tehlikenin önemini büsbütün anlamış oldum. Reşat Efendi’nin arabası geçerken, geçtiği yolda ona rastladınız da bir yan sokağa sapmadıysanız ya da bir dükkana girdiniz de orada bu adamın hizmetlilerinden birini buldunuz, hele onun hekimlerinden, onun ma- ğazalarından biriyle ilişkiye girdiniz mi artık haftalarca bunun sonuçlarını bekleyerek yaşamanız, uykunuzda sıçramanız gerekirdi.

Halit Ziya Uşaklıgil’in “Kırk Yıl” adlı eserinden alınan bu metinle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?